Over ons en ons boerenerf

Even voorstellen. Wij zijn Karin en Arjan Bossen en wonen op de “Manuelhoeve” in Aartswoud. Karin is geboren in Uithoorn en is op 15 jarige leeftijd in Aartswoud komen wonen. Arjan is geboren op boerderij de “Manuelhoeve”. Arjan is van jongs af aan gepakt door het leven op de boerderij. Altijd bezig met dieren en op jonge leeftijd al in het bezit van een groentetuin. Alles wat groeit en bloeit boeit Arjan.

Kleinschaligheid, gek op dieren en zelfvoorzienendheid zijn sleutelwoorden voor ons leven op boerderij de Manuelhoeve, voor ons het paradijsje op aarde.

We hebben er plezier in om te streven naar een gezonde omgeving, een gezonde bodem, gezonde dieren en gezonde producten. We hebben stappen gezet maar het kan altijd nog beter. Op het dak aan de zuidkant liggen 24 zonnepanelen van 405 WP. Hiermee wordt de elektriciteitsbehoefte grotendeels gedekt voor privé en voor de camping. Voor de warmwaterbehoefte (ook in de winter voor de vloerverwarming) hebben we een warmtepomp en 3 elementen zonneboiler op het dak liggen. Deze elementen zonneboiler zijn zeer efficiënt in onze situatie; die werken het beste bij zonnig weer in de zomer en onze camping wordt het beste bezocht bij zonnig weer in de zomer. Op de momenten dat de zonneboiler het niet alleen redt, springt de warmtepomp bij. Gas gebruiken we heel weinig, afgelopen jaar slechts 445 m3.
We doen ook iets met wateropvang; we hebben drie vaten van 1000 liter water voor drinkwater voor de schapen in de periode dat ze binnen zijn en voor het watergeven in de groentekas. Dit dekt de waterbehoefte bij lange na niet. We zouden nog flinke investeringen moeten doen om ons privé waterverbruik en het watergebruik op de camping de dekken. Ik verwacht dat dat niet zal gebeuren.
Ieder jaar worden in de herfst enkele lammeren geslacht en ingevroren voor eigen consumptie.
Voor de zuivel melken we vier geiten. De melk gebruiken we als ontbijt met havermout, we maken kefir van rauwe melk, we maken paneer (zachte kaas) en we maken yoghurt.
De moestuin van ongeveer 225 m2 voorziet ons vrijwel het hele jaar van groenten. Sinds 2022 zijn we ook in het gelukkige bezit van een hobbykas van bijna 30 m2. De kas verlengt het groeiseizoen en kunnen we enkele teelten doen die buiten moeilijk zijn. Het is een flinke uitdaging om het jaar rond groente beschikbaar te hebben. Maar het lukt. De tuin wordt bemest met verteerde ruige stalmest. Karin zaait en plant met behulp van de biologisch-dynamische zaaikalender. Door de natuurlijke eigenschappen van planten te benutten en de variatie in de tuin hoeven we geen bestrijdingsmiddelen te gebruiken. Als iets dan een keer mislukt hebben we pech gehad, dan eten we iets anders. Het gebruik van bestrijdingsmiddelen is uit den boze. 
Als dierlijke eiwitten eten we lamsvlees van eigen lammeren. Karin eet geen vlees, maar consumeert wel geitenmelk en veel geitenkaas.
We beseffen ons dat het eten van gezond en vertrouwd voedsel wel heel belangrijk is. Voedsel stop je letterlijk in je lichaam, het wordt verteerd en komt in je bloed. Bloed gaat langs al je functies en organen, langs je hersens. Voedsel moet gewoon goed en veilig zijn.

De groentetuin

Veel fruitbomen sieren ons erf. Als appelrassen hebben we Goudrenet, Notaris, Franse Bellefleur, Groninger Kroon, Schagerrood, Sterappel, Schellinkhouter, Glorie van Holland (onze favoriet!), Karmijn de Sonneville en de Zoete Ermgaard. Ook staan er zes walnotenbomen, perenbomen, pruimenbomen, de mispel en de kweepeer, struiken van zwarte bessen, rode bessen, kruisbessen en bramen. Niet geplant, wel veel aanwezig zijn de vlierbessen. In de herfst maken we flink wat potjes jam. Tijdrovend, maar fantastisch om te doen.

Oogst van stoofpeer

Vlierbessenjam

De dieren hebben volop de ruimte om te grazen en te scharrelen. De schapen lopen het hele jaar in het weiland behoudens de maanden februari en maart, de lammertijd. De potstalmest van deze maanden wordt over het land uitgereden. Uitgangspunt is een gezonde bodem. Door de vele beweiding, het niet omploegen (wij verhuren geen land voor bijvoorbeeld de teelt van tulpen), de ruige mest die over het land uitgereden wordt, geen gebruik van gewasbeschermingsmiddelen, geen gebruik van kunstmest en omdat ons weiland niet wordt bereden door zware machines heeft zich een dikke, humusrijke, verende graszode ontwikkeld. Een gezonde basis voor de groei van onze dieren. Als de schapen in de winter binnen zijn gebruiken we erwtenstro als strooisel. We halen dit bij Smak Peulvruchten uit Lutjewinkel. Hier worden peulvruchten op een zeer ambachtelijke wijze geteeld (www.smakpeulvruchten.nl). Erwtenstro heeft als voordeel dat het veel vocht opneemt en dat het heel gemakkelijk composteert. Er ontstaat een prachtige humusrijke mest.

De ruige mest uit de potstal ligt op het weiland

Het wintervoer wordt op het eigen land geoogst. Deels in grote ronde balen, maar ook in kleine pakjes hooi die we zelf kunnen persen. Hooitijd is altijd een hoogtepuntje in het jaar!

Hooipersen
Het gras ligt aan de wiers om straks  in grote ronde balen geperst te worden

In de winter krijgen de schapen bierbostel gevoerd en brokjes. Bierbostel is een restproduct van de bierbrouwerij. De suikers zijn er uitgehaald en daar wordt het bier van gemaakt. Wat overblijft is een soort dikke brij. Het is een heel gezond product voor de schapen. Ze vinden het heerlijk en geven er goed melk van. Op deze manier wordt “afval” van de voedingsmiddelenindustrie een zeer waardevol voedingsmiddel  voor de schapen.

Het lossen van bierbostel

De dieren hebben een mooi leven bij ons. Toch komt er een moment de ze naar de slager moeten. Persoonlijk heb ik daar niet zo’n moeite mee. Ik ben ermee opgegroeid. En in de vrije natuur worden ook dieren doodgemaakt. Wel belangrijk vind ik dat het professioneel en met zo weinig mogelijk stress gebeurt. Onze schapen gaan naar een goede slachter dicht in de buurt. Ik kan echt heel erg genieten van lamsvlees en dat het dan ook nog van de eigen boerderij komt maakt het extra lekker!

Stukje lamsbout vacuüm verpakt

Verrukkelijk op de barbecue

We hebben veel bomen op het erf. Dit trekt veel zangvogels zoals de merel en het winterkoninkje.  Het overschot aan hout verdwijnt in de houtkachel die de vloerverwarming ondersteunt. Heerlijk gezellige warmte.

Arjan heeft naast het boerderijleven zingen als hobby en Karin heeft de groentetuin en yoga als grote passie.

Wij zijn dankbaar dat we allemaal gezond zijn, dat we drie schatten van kinderen en schoonkinderen hebben, dat we inmiddels vier kleinkinderen hebben die we vaak zien, dat we op zo’n mooi plekje wonen en dat we op dat mooie plekje een heel leuk bedrijfje hebben waarmee we als zelfstandig ondernemer ons brood kunnen verdienen.

Meer over recreatie op de Manuelhoeve:
www.manuelhoeve.nl